Prezentujemy Państwu niezwykle przejmujące dziecięce świadectwa wojny - historyczne rysunki polskich dzieci z roku 1946, będące zapisem ich przeżyć z czasu II wojny światowej i okupacji niemieckiej 1939-1945, przechowywane w Archiwum Akt Nowych w Warszawie, w zespole Ministerstwa Oświaty z lat 1945–1966 oraz współczesne rysunki dzieci ukraińskich, związane z wojną tocząca się obecnie w Ukrainie, gromadzone na portalu Mom I see war. Chcemy pokazać, że wojna wygląda w oczach dziecka zawsze tak samo. Niezależnie od miejsca i czasu jest wielkim złem, a dziecko zawsze jest w niej ofiarą. Podobieństwo historycznych i współczesnych prac poraża. Dzieci rysują czołgi, samoloty zrzucające bomby, pożary i eksplozje. Rysują rannych i zabitych, zrujnowane domy, mogiły. Rysują siebie i swoją rodzinę, rysują ewakuację i ucieczkę. Ale rysują też nadzieję i swoje marzenia na przyszłość. Łącząc obrazy i słowa w grupy tematyczne: walka, okupacja, rodzina, represje, opór, zniszczenia, zwycięstwo-nadzieja, chcemy podkreślić fakt, jak bardzo podobne są do siebie scenariusze wojen zaborczych. Zmienia się czas, zmienia się miejsce, zmieniają się dziecięcy świadkowie, ale wojna zawsze jest taka sama:

„Zbiór takich rysunków jest upomnieniem i przestrogą dla ludzkości, która musi wiedzieć, że wojna rani swym okrucieństwem również malutkie dzieci fizycznie i psychicznie w sposób nieludzki i że niepojęte dla nikogo rozbestwienie człowieka, niszczącego okrutnie swych bliźnich, odzwierciedla się w zdumionej psychice dziecięcej i pozostawia tam głębokie i niebezpieczne ślady i ciężkie skazy moralne na całe życie. Sądzę, że tych, którzy jeszcze nie wiedzą o tym, co się w naszym kraju działo w czasie okupacji lub nie chcą w to uwierzyć, przekonają może o prawdzie rysunki naszych dzieci” – słowa te wypowiedział Stefan Szuman - polski psycholog, filozof i lekarz – na Międzynarodowym Kongresie na Rzecz Dziecka Poszkodowanego przez Wojnę (SEPEG), w sierpniu 1948 r. w Warszawie, zwracając tym samym uwagę całego świata na charakter i ogromną skalę zbrodni wojennych popełnionych na ziemiach polskich przez niemieckiego i rosyjskiego okupanta. Rysunki o tematyce wojennej tworzone były przez dzieci spontanicznie, na polecenie rodziców lub nauczycieli, a także w odpowiedzi na konkurs ogłoszony za zgodą ówczesnego Ministerstwa Oświaty w 1946 r., realizowany w szkołach podstawowych pod nadzorem kuratoriów i inspektoratów szkolnych. Młodszym rysownikom proponowano przedstawienie wspomnień wojennych (lub innego wybranego przez nie tematu) w postaci prac plastycznych. Informację o konkursie zamieszczono w czasopiśmie „Przekrój”. Redakcja tygodnika przewidziała 10 nagród: po 1 paczce, zawierającej 1 kg cukierków z Firmy Piasecki - nagroda od tygodnika „Przekrój” oraz 4 kg cukru od Związku Gospodarczych Spółdzielni „Społem”. Nazwiska dzieci, które nadesłały swoje prace oraz nazwiska zwycięzców konkursu drukowano w kolejnych numerach „Przekroju”. W konkursie wzięło udział ponad 7300 dzieci wieku do 13 lat i, jak donosił „Przekrój”, najmłodszy uczestnik liczył sobie 2 lata i 3 miesiące. Obecnie ponad 7000 rysunków o tematyce wojennej i okupacyjnej, wykonanych przez dzieci w 1946 roku, znajduje się w zespole Ministerstwa Oświaty 1945-1966 w Archiwum Akt Nowych w Warszawie.

Wojna zawsze powoduje ból, cierpienie i straty. Osobami najbardziej wrażliwymi na jej okrucieństwa są dzieci. Czasami jest tak, że one nie do końca wszystko rozumieją, ale gorąco odczuwają! Wojna pozbawia je szczęśliwego dzieciństwa, a czasem – i życia! Dzieci widzą wojnę „bez ozdób”: widzą, jak wrogie rakiety niszczą szkoły, przedszkola, szpitale, domy; na ich oczach giną krewni i przyjaciele. Często ich uczucia i zdarzenia, które przeżyły, znajdują odzwierciedlenie w rysunkach. Usłyszeć dzieci, zrozumieć ich doświadczenia w tym trudnym czasie, to jedno z zadań dorosłych. Projekt „Mamo, widzę wojnę” został uruchomiony, aby pokazać wojnę oczami ukraińskich dzieci i jeszcze raz zwrócić uwagę światowej społeczności na brutalną inwazję Rosji. Projekt obejmuje ponad 10 000 dziecięcych rysunków o wojnie i pokoju w Ukrainie. Ma na celu pokazanie, jak dzieci czują się podczas wojny w swoim kraju, a także jak silny jest duch młodych Ukraińców. Różnorodność dziecięcych emocji odzwierciedlonych na rysunkach: od strachu i rozpaczy po nadzieję i wiarę w zwycięstwo, świadczą o jednym – dzieci nie powinny cierpieć z powodu wojny, zasługują na szczęście i miłość. Wszystkie rysunki zostaną połączone w największy na świecie kolaż na temat wojny w Ukrainie, który pozostanie na zawsze w Internecie dzięki technologii NFT. Kolaż zdjęć rysunków zostanie wystawiony na międzynarodowej charytatywnej aukcji cyfrowej NFT. Środki z niej trafią do funduszu pomocy humanitarnej dla dzieci dotkniętych wojną.

Poza estetyką i materiałami - sztuka przekazuje moment w czasie z perspektywy artysty. Uczy nas, kim byliśmy i kim możemy się stać.

Muzeum „Mamo, widzę wojnę” to pierwszy na świecie cyfrowy archiwum sztuki poświęcone temu, jak dzieci doświadczają wojny, zbudowane na blockchainie. Projekt został zainicjowany przez pierwszą kolekcję 14 000 ukraińskich rysunków dziecięcych i rozszerzony o sztukę wykonaną przez dzieci z całego świata. Muzeum pozwala widzom świadczyć o tym, co łączy ludzkość, a także uczestniczyć w filantropijnych wysiłkach na rzecz uzdrowienia naszej przyszłości.