孩子不是士兵，他不负责保卫祖国，
却与之共同承担苦难。
——雅努什·科扎克

我们向您展示的是儿童对战争的见证——1946年波兰儿童所画的画。这些画是波兰儿童对于1939-1945年发生的第二次世界大战以及波兰被德国占领时期的记录， 令人触动至深。画作被收藏在华沙现代资料馆 （AAN）， 和这些画保存在一起的，还有 1945-1966 年波兰基础教育部的其他资料，以及“妈妈，我见到了战争”网站上所展示的乌克兰儿童所创作的关于正在发生的战争的画。

我们想要展示的是，在孩子眼中战争永远是一样的。无论时间、地点，战争都是巨大的恶，而孩子总是战争的受害者。以前的儿童和当今的儿童所画的画惊人地相似。他们画的都是坦克、轰炸机、大火和爆炸，受伤的人、被杀害的人、被摧毁的房子、坟墓，他们自己以及家庭成员，还有撤离和逃亡。画中也有希望，以及他们对未来的憧憬。

我们通过把画作与文字分为战争、占领、家庭、施压、冲突、摧毁、胜利与希望这几个主题，来向您展现战争的场景是多么地相似。虽然时间不同，地点不同，见证战争的孩子们也不同，战争的模样却始终一致：

战争看不到，听不到，感受不到。
——何塞·雷迪亚 （多罗塔·萨多夫斯卡博士，华沙大学 奥尔哈·库林尼奇教授，基辅国立谢甫琴科大学)

Design and concept: dr Dorota Sadowska (University of Warsaw), Mariusz Olczak (Central Archives of Modern Records)
Preparation and realisation: prof. Olha Kulinich (Taras Shevchenko National University of Kyiv),
Daria Koval (Mom, I See War project), Mariusz Olczak (Central Archives of Modern Records), dr Dorota Sadowska (University of Warsaw)
Graphic design: Beata Świerczyńska (Central Archives of Modern Records)


Sources of drawings and texts:
- Central Archives of Modern Records (AAN) in Warsaw
- Project „Mom, I See War/Мамо, я бачу війну”, Ukraine, Kiev

Quotation Sources:
Janusz Korczak, Prawo dziecka do szacunku. Warszawa 2012
José Jorge Letria, Wojna. Warszawa 2021
Stefan Szuman, Wojna i okupacja w rysunkach dzieci polskich.
Referat wygłoszony podczas konferencji SEPEG, zesp. Ministerstwa Oświaty, Archiwum Akt Nowych w Warszawie

© Copyright by Archiwum Akt Nowych
Warsaw 2022
×
 战争
占领
家庭
施压
冲突
摧毁
胜利与希望
Logotyp projektu 'Mum I see war' Logotyp Archiwów Państwowych
战争 ×
Eugeniusz Śrama, 11 years old, class II, Poznań
Author unknown
Alicja Przytulska, class IV, Kalisz
Mikołajczyk, class III, Kalisz
Ludwik Burewicz, class II, Sulęcin
Author unknown
Zenon Rosochacki, class IV, Sulęcin
Andrzej Dziedziczko, class V
L. Boletus
Józef Radkiewicz, class 5, Cybinka
Tadeusz Słowacki, class III, Sompólno
Leopold Justyński, class III, Sompólno
Author unknown
Jerzy Ziółkowski, class I, Sompólno
Author unknown, class I, Sompólno
Mieczysław Joksz, class III, Ujazdek
Jerzy Mielcarek, class III
Stefan Jaroszyk, class II
Stefan Jaroszyk, class II
Stefan Jaroszyk, class II
Stefan Jaroszyk, class II
Jan Wojciechowski, class III
Słowik, VI class
Alojzy Kłodawski, class III
M. Mazela, class IV, Ostrów
Jan Zacz, 3rd class, Lublin
Regina, 9 years old, class II, Lublin
Ryszard Skalski, class IV
Alojzy Jabłoński, class II, Warsaw
Urszula Smolińska, Wrocław
Mieczysław Mazur, class I
Author unknown
Author unknown
Logotyp projektu 'Mum I see war' Logotyp Archiwów Państwowych
战争 ×
Ilja, 8 years old, Kyiv
Anastasia, 12 years old, Brody
Arsenij, 9 years old, Yurivka
Bogdan, 7 years old, Podhajce
Vlad, 9 years old, Bobrovich
Daria, 9 years old, Kharkiv
Denis, 18 years old, Lubotyń
Denis, 7 years old, Lviv
Edam, 5 years old, Kyiv
Maxim, 7 years old, Kamjańskie
Marko, 14 years old, Zimna Woda
Marichka, 8 years old, Lviv
Maria, 9 years old, Jemilczyn
Sofia, 8 years old, Kherson
Tatiana, 13 years old, Kryvyi Rih
Jakub, 8 years old, Nikopol
Logotyp projektu 'Mum I see war' Logotyp Archiwów Państwowych
占领 ×
Kamiński, class VI
Bożena Sochówna, 3rd class, Lublin
Ludwik Burewicz, class II, Sulęcin
Czesława Szkuciak, 1st class
Barbara Rudnicka, class 5, Kalisz
Danuta Gulgowska
Stanisław Korczak, class III
Karol Żurawowicz, VI class, Cybinka
Zyta Korczówna, class 5, Wednesday
Alina Buczma, class 5
Kazimiera Sołtysiakówna, Kotowo
M. Demanded, class II
Maria Rachel, class IV, Słupia
Stefan Grzesiak, class III
Julian Goll , class 5, Czarnków
Janusz Wiatr, class V
Jerzy Sip, class II, Jarocin
Zdzisław Kiereta, class VII, Września
Felicja Przewoźna, class VI, September
Author unknown
Kazimierz Kośla, class II, Lisków
Iwona Fiuczyńska, class IV, Lasek
Angel, 3rd class, Poznań
Stefania Woźna, 4th class, Poznań
Aleksandra Świtalska, class III
Maria Strabel, class IV, Poznań
A. Chojanówna, class III
Aleksandra Filipiakówna, VI class, Ostrów
Helena Redmann, 11 years old, class II, Poznań
Alina Kurkówna, class VI, Kościan
Ewa Lewandowska
Władysława Morawska, class IV
Barbara Sołtysiak, class IV, Poznań
Jadwiga Szwaj, class 5
Stefania Rogalanka, class VI
Janusz Tomaszczak, class III
Kazimierz Pogoda, 3rd class, Luboń
D. Czaprańska, class IV, Wronki
Mrozów, 1st class, Biłgoraj
M. Maciołka, class IV, Lasek
Antoni Marzec, class IV, Chosen
B. Maniewski, class VI
Krystyna Salomon, class IV
Konrad Dolatowski, class II
T. Wojtkowiak, class VI, Gniezno
Alicja Szymańska, 10 years old, class II, Poznań
Eugenia Adamska, class IV, Gniezno
Halina Gabrysiówna, class IV, Ostrów
Aleksandra Świtalska, class III
Author unknown
Krystyna Kazimierczak, class III
Jan Redzik, class 5, Litikierz area Łuków
Author unknown
Józef Maciejewski, class III, Lisków
A. Stankowski, class IV, Poznań
Barbara Wawrzyniakówna , class IV, Poznań
Krystyna Paluchówna, class IV
N. Borszewska, class VI
Jerzy Stolzmann, class III, Kościan
Author unknown
Logotyp projektu 'Mum I see war' Logotyp Archiwów Państwowych
占领 ×
Kateryna, 13 years old, Lviv
Nika, 13 years old, Słowiańsk
Igor, 8 years old, Kyiv
Eugenia, 11 years old, Mykolaiv
Elżbieta, 15 years old, Kherson
Izabel, 10 years old, Kyiv
Irina, 10 years old, Korosten
Irina, 13 years old, Ternopil
Amina, 17 years old, Geniejewka
Anastasia, 10 years old, Odessa
Anastazja, 8 years old, Kryvyi Rih
Angelina, 9 years old, Sambor
Amina, 17 years old, Geniejewka
Ania, 11 years old, Biała Cerkiew
Wlada, 13 years old, Severodonetsk
Dana, 13 years old, Kyiv
Xenia, 12 years
Lisa, 10 years old, Mykolayiv
Margarita, 11 years old, Yuzhnoukrainsk
Marysia, 8 years old, Kyiv
Maria, 9 years old, Kyiv
Elena and Anastazja, 11 years old, Uncle
Polina, 11 years old, Żowte
Polina, 12 years old, Kryvyi Rih
Sofia, 15 years old, Korosten
Sofia, 9 years old, Dnieper
Stella, 9 years old, Kyiv
Tymoteusz, y 10 years old, Yellow Water
Chrystynka, 12 years old, Lutsk
Maria, 9 years old, Kyiv
Anita, 12 years old, Already
Anastasia, 10 years old, Odessa
Alona, ​​ 12 years old, Kamjańskie
Logotyp projektu 'Mum I see war' Logotyp Archiwów Państwowych
家庭 ×
Milada Graczykana, 10 years old, class I
Author unknown
Zbigniew Baranowski, class I, Kalisz
Maria Hejno, class II, Sompólno
Zenobia Bąk, V class, Kościelec
Edward Królikowski, class II, Wednesday
Jan Kaczmarek, class III, Dakowy Suche
Maria Sasinkówna, 15 years old, class IV
Albert Narwojsz, class III, Lisków
Joanna Wczesna, class IV, Przygodzice
Barbara Wrotkowska, class IV, Gniezno
J. Frydryk, VI class
Henryk Dąbkowski, class I, Sompólno
St. Napadłek, class III, Lisków
Teresa Szymkiewicz , Witnica
Z. Kuligowska, class III, Parkkowo
Stawicka, class VI
Aleksander Leszcz, VI class
Alekasnder class III
Danuta Trąpczyńska, class 5, Września
J. Domański, class II
Kazimiera Stefaniakówna, class 5, Wednesday
Stefania Dobrowolska, 14 years old, class V
Joanna Łuczak, class. VI, Ostrów Wielkopolski
Krowiński, class IV
W. See, class V
B. Stupiński, class V
Anna Żdanowiczówna, class IV
H. Rihak, V class
J. Tabisz, class V
Logotyp projektu 'Mum I see war' Logotyp Archiwów Państwowych
家庭 ×
Irina, 13 years old, Nowotroickie
Anastasia, 13 years old, Kovel
Anastazja, 16 years old, Lviv
Anna-Maria, 11 years old, Lviv
Antonina, 15 years old, Perwomajsk
Artem, 11 years old, Yuzhnoukrainsk
Victoria, 9 years old, Kyiv
Victoria, 16 years old, Ivano-Frankivsk
Marina, 13 years old, Odessa
Maryjka, 9 years old, Kharkiv
Sofia, 13 years old, Toboly
Kristina, 13 years old, Mikołajówka
Logotyp projektu 'Mum I see war' Logotyp Archiwów Państwowych
施压 ×
Author unknown
Henryk Spyz
E. Szyman, class III
Aleksander Mendyk, class III, Długoszyn
Genowefa Drozdówna, class IV, Długoszyn
Zbigniew Baranowski, class I, Kalisz
A. Kubale, class VII, Wednesday
Bronisław Pryjma, class IV
R. Banaszak, class III, Poznań
Marta Hekertówna, class IV
Tadeusz Wanatowicz, class IV
An. Ratajczak, class VII
Władysław Mieloch, class 5, Czarnków
Janusz Barański , VI class
D. Wykrotówna , class IV
S. Strzelczyk, class VII, Września
Halina Jarząbkowska, 11 years old, 5th class, Lublin
Zdzisław Cnotliwy , class II, Miłosław
Aleksandra Komorska, class 5, Gniezno
M. Witaszek, VI class, Ostrów Wielkopolski
Vol. Stefaniak
Zygmunt Weidner , class II
Marian Ferster, class I
Władysław Bojko, class VII, Cross
Karolina Uchmanowicz, class IV, Lubiszyn
M. Rak, class IV, Kraśnik
Author unknown
Marianna Jaszczuk , Pachole
Miśkowiak
Logotyp projektu 'Mum I see war' Logotyp Archiwów Państwowych
施压 ×
Ilja, 8 years old, Vinnytsia Oblast
Julia, 18 years old, Lubotyń
Paweł, 10 years old, Zaporizhia
Elżbieta, 13 years old, Odessa
Sofia, 14 years old, Kramatorsk
Margo, 14 years old, Kyiv
Alina, 13 years old, Odessa
Konstantyn, 13 years old, Lviv
Sasha, 15 years old, Kherson
Sergey, 8 years old, Karpyliwka
Uliana, 13 years old, Krasnopawliwka
Logotyp projektu 'Mum I see war' Logotyp Archiwów Państwowych
冲突 ×
Bolesław Kazimierczak, class IV, Kalisz
Felicja Nitarska, class. V, Nowa Wieś
Jerzy Machowczyk
Julia Kędra, 5th class, Rypin Lubuski
Machowczyk, Kalisz
W. Ciszewski, class IV, Kalisz
Andrzej May, Kalisz
Author unknown
M. Cancer class IV
Eugeniusz Raczak, 5th class, Kalisz
H. Jakuszak, class 5, Kalisz
H. Jakuszak, class 5, Kalisz
Jurek Ładorzyński , class IV, Kalisz
Krystyna Młocek, class 5, Kalisz
Krystyna Woźniak, class 5, Kalisz
Lucyna Baranówna, Kalisz
Jadwiga Idzikowska, IV class
R. Kunicki
L. Filipek, class IV, Kalisz
Ryszard Karczmitowicz, class 5, Kalisz
Ryszard Chechłacz, of class IV, Kalis
Bolesław Kazimierczak, class IV, Kalisz
W. Kujawiński, class IV, Kalisz
Andrzej May, Kalisz
Zbigniew Korycki, 4th class, Kalisz
Basia , aged 8, class I Lublin
Marianna Jaszczuk, Pachole
Edward Wesołowski, class IV
Logotyp projektu 'Mum I see war' Logotyp Archiwów Państwowych
冲突 ×
Elżbieta, 15 years old, Terniwka
Angelina-Sofia, 13 years old, Kamin-Kaszyrski
Bogdan, 9 years old, Korosten
Bogdan, 9 years old, Kyiv
Wiktoria, 11 years old, Lviv
Daria, 8 years old, Doroszówka
Dasha, 10 years old, Yuzne
Tatiana, 17 years old, Lviv
Logotyp projektu 'Mum I see war' Logotyp Archiwów Państwowych
摧毁 ×
Mieczysław Lesiński, class IV
Zenon Kościelniak, Jarocin, VI class
Andrzej Kołocz, class I
Józef Banaszek, Kraśnik
Bogdan Janowiak , class II, Wonki
Author unknown
Jan Woźniak , class II
Chałrzyński, class II
St. class III
Józef Cyprowski, class III, Grońsko
Zdzisław Filipiak, V class, Sompólno
Teresa Szymkiewicz, Witnica
A. Dolakówna, class VI, Lublin
J. Nowakówna, class IV, Radolin
Jerzy Zawiślak, class IV, Wednesday
Józef Stelmaszyk , class I
Zygmunt Niewiada , class IV
Aleksandra Karolewska , IV class
Michał Jagniątkowski, VI class, Poznań
Róża Wojciechowska, class 5, Żabików
Wiktoria Janicka, age 13, class V
Julia Kędra, class 5, Rypin Lubelski
Januszek Mikołajewski , class II
St. Cholewa, V class, Żabików
Logotyp projektu 'Mum I see war' Logotyp Archiwów Państwowych
摧毁 ×
Alina, 12 years old, Mykolayiv
Anastazja, 11 years old, Nowogród
Waleria, 14 years old, Glewacha
Volodymyr, 12 years old, Kyiv
Wiktoria, 13 years old, Lviv
Wita, 11 years old, Ivano-Frankivsk
Danilo, 12 years old, Kherson
Danilo, 13 years old, Kropywnycki
Darina, 10 years old, Romny
Darinka, 9 years old, Ivano-Frankivsk
Diana, 15 years old, Rudnytsia
Maria, 10 years old, Wasylków
Alexander, 13 years old, Uzhhorod
Aleksandra, 7 years old, Szargorod
Olga, 13 years old, Kyiv
Polina, 14 years old, Zhytomyr
Julia, 16 years old, Kyiv
Logotyp projektu 'Mum I see war' Logotyp Archiwów Państwowych
胜利与希望 ×
Stanisława Szyman, class I
Gn. Jańczyna
Alina Ławniczak, Wilczna
Kazimierz Orpel, class III, Nowa Wieś
Bolesław Grabowski, class II, Pakosław
Jan Olesik, V class, Pakosław
Zenon Borkowski, class II, Sompólno
Janina Roszakówna, class III
Longina Żygulska, 13 years old, Góra pow. Znin
T. Kozalówna, class V
Author unknown
Jaś Milski, class II
Zygmunt Niewiada, class IV
Andrzej Kita, class III
Teresa Grzegorczyk, 13 years old, V class, Borek
Ula, cl. II
Halina Dmowska, class II
Zygmunt Kowalczykiewicz, class III
Z. Mucha
Bogdan Marek
K. Orgamiściak, class IV
Z. Mucha
Z. Mucha
T. Remlein
B. Śmiałkowska
Logotyp projektu 'Mum I see war' Logotyp Archiwów Państwowych
胜利与希望 ×
Alina, 11 years old, Rivne
Anastasia, 13 years old, Nadezhdivka
Artiom, 7 years old, Nowa Kachowka
Artur, 7 years old, Piatychatky
Arina, 10 years old, Sumy
Weronika, 7 years old, Kyiv
Dmytro, 6 years old, Kryvyi Rih
Diana, 7 years old, Szyliwka
Wiktoria, 15 years old, Sambor
Karina, 6 years old, Kyiv
Karina, 7 years old, Broszniw
Taisija, 12 years old, Kyiv; Ewangelina, 13, Kyiv
Sofia, 9 years old, Cherkasy